Stephen King - Carrie

Υπό κανονικές συνθήκες, αυτό είναι το σημείο στο οποίο συστήνω τον εκάστοτε συγγραφέα του εκάστοτε βιβλίου και λέω λίγα πράγματα γι'αυτόν. Ο Stephen King δεν νομίζω πως χρειάζεται συστάσεις, οπότε θα παρακάμψουμε αυτό το βήμα εντελώς. To Carrie ήταν το πρώτο βιβλίο του το οποίο δημοσιεύτηκε και, από πολλές απόψεις, άλλαξε τη λογοτεχνία τρόμου. Από το 1974 που κυκλοφόρησε μέχρι και σήμερα, σαράντα χρόνια μετά, έχει πουλήσει εκατομμύρια αντίτυπα σε όλον τον κόσμο, έχει δει δύο κινηματογραφικές μεταφορές, ένα sequel, μια τηλεταινία, ακόμη κι ένα μιούζικαλ (!), έχει μεταφραστεί σε πάμπολλες γλώσσες και η σκηνή με το αίμα στο χορό έχει εντυπωθεί στην κουλτούρα μας ακόμη κι αν δεν έχουμε διαβάσει ποτέ το βιβλίο ή δει ποτέ την ταινία. Επίσης, είναι μέσα στα πιο συχνά απαγορευμένα βιβλία στα σχολεία των Ηνωμένων Πολιτειών. 

Η Carrie White είναι μια έφηβη κοπέλα η οποία έχει μεγαλώσει με μια θρησκόληπτη, χήρα μητέρα. Στο σχολείο είναι παρείσακτη και συχνά αποτελεί το αντικείμενο σκληρών αστείων και χλευασμού από τους γύρω της. Μετά από μια ιδιαίτερα τραυματική εμπειρία, η Carrie ανακαλύπτει ότι μπορεί να μετακινεί αντικείμενα με το μυαλό της, κάτι που της δίνει την αυτοπεποίθηση να αρχίσει να αντιστέκεται στη μητέρα της. Όταν βρίσκεται καλεσμένη στο χορό του σχολείου, δεν μπορεί να πιστέψει την καλή της τύχη και, παρόλο που κάθε λεπτό σκέφτεται πως πρόκειται για ένα αστείο εις βάρος της, σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να φανταστεί ούτε τι περιλαμβάνει το αστείο αυτό ούτε πού θα οδηγήσει. 

Ο Stephen King εφαρμόζει πολλές από τις αφηγηματικές τεχνικές του κλασσικού τρόμου προκειμένου να προσδώσει αληθοφάνεια στο βιβλίο του. Μαρτυρίες, άρθρα από εφημερίδες, αποσπάσματα από μελέτες και βιβλία, κομμάτια από ανακρίσεις και αυτοβιογραφίες συνθέτουν ένα παζλ το οποίο καλεί τον αναγνώστη να το λύσει με βάση τα στοιχεία τα οποία του δίνονται. Παρότι η κυρίως αφήγηση είναι τριτοπρόσωπη, η οπτική γωνία αλλάζει διαρκώς, με αποτέλεσμα να βλέπουμε την ιστορία μέσα από τα μάτια πολλών διαφορετικών χαρακτήρων. Φυσικά, από αφηγηματικής σκοπιάς, όλα περιστρέφονται γύρω από την Carrie. Ακόμη κι όταν δεν διαβάζουμε τη δική της οπτική γωνία, φαίνεται πως η Carrie βρίσκεται στο επίκεντρο των σκέψεων των υπόλοιπων χαρακτήρων, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Το ενδιαφέρον, από πλευράς δομής, είναι πως πάνω από το μισό βιβλίο χτίζει την ένταση που θα οδηγήσει τελικά στην κορύφωση, ενώ το υπόλοιπο μισό είναι αυτή η κορύφωση, με τις τελευταίες σελίδες να είναι αφιερωμένες στο αντίκτυπο της όλης ιστορίας στον κόσμο. Αυτό που βρίσκω ιδιαίτερα εντυπωσιακό είναι πως είναι απολύτως αδύνατο να αποκαλύψει κανείς λεπτομέρειες της υπόθεσης οι οποίες να μην είναι εξαρχής γνωστές. Πέραν του ότι, όπως είπα και στην αρχή, το Carrie έχει γίνει τόσο μέρος της κουλτούρας μας που άπαντες γνωρίζουν γι' αυτό, το ίδιο το βιβλίο αποκαλύπτει εξαρχής την κατάληξή του. Για τους δύο ανθρώπους στον κόσμο που μπορεί να είναι ανίδεοι, δεν πρόκειται να πω περισσότερα γιατί δεν χρειάζεται κιόλας, θα τα μάθετε όλα μέσα στις πρώτες σελίδες. 

Αυτό που μου έλειπε ανέκαθεν σε μεγάλο βαθμό από τον κλασσικό τρόμο ήταν η ανάπτυξη χαρακτήρων και είναι κάτι το οποίο το Carrie προσφέρει σε αφθονία. Προφανώς, δεν έχω διαβάσει κάθε βιβλίο τρόμου το οποίο κυκλοφόρησε πριν από αυτό, ούτε θυμάμαι πού ακριβώς είχα διαβάσει το πώς το Carrie ήταν το βιβλίο που στιγμάτισε τη σύγχρονη λογοτεχνία τρόμου, αν έπρεπε όμως να μαντέψω ποια ήταν η μία ριζοσπαστική αλλαγή την οποία έφερε ο Stephen King στο είδος, θα ήταν αυτό ακριβώς: οι χαρακτήρες. Μπορεί πολλοί να πιστεύουν πως το μυθιστόρημα αυτό δεν τους αφορά γιατί δεν ήταν κοινωνικά απόκληροι στο σχολείο. Μπορεί να πιστεύουν πως δεν τους αφορά επειδή δεν μεγάλωσαν σε περιβάλλον ακραίας γονεϊκής καταπίεσης ή επειδή ποτέ δεν έπεσαν θύματα bullying. Μέγα λάθος. Το Carrie αφορά τους πάντες, με την έννοια ότι πετυχαίνει με πολύ αποτελεσματικό τρόπο να δείξει ότι πράξεις τις οποίες κάποιος μπορεί να θεωρεί μικρές και ασήμαντες και να μη σκεφτεί δεύτερη φορά, μπορεί παρόλα αυτά να αποδειχτούν μοιραίες. Φαντάζομαι πως ο λόγος που το απαγορεύουν στα σχολεία είναι ότι ο φόβος ότι οποιοδήποτε παιδί πέσει θύμα bullying μπορεί να γίνει μανιακός δολοφόνος. Προσωπικά, θα προτιμούσα να σκέφτομαι ότι οποιοσδήποτε δράστης bullying το διαβάσει μπορεί να γίνει λίγο καλύτερος άνθρωπος αλλά ποια είμαι εγώ για να διαφωνήσω με την ανώτερη σοφία τόσων εκπαιδευτικών και γονέων; 

Το οποίο με φέρνει στο περιεχόμενο. Το Carrie δεν είναι ένα ηθικοπλαστικό βιβλίο, ούτε είναι ένα βιβλίο για το πόσο κακό είναι το bullying. Είναι ένα μυθιστόρημα τρόμου με θαυμάσιο character development, το οποίο πετυχαίνει να αναπαραστήσει με εντυπωσιακή ακρίβεια το ταξίδι προς την ενηλικίωση και την ωριμότητα. Η Carrie, η Margaret και η Sue θα μπορούσαν κάλλιστα να εκληφθούν ως εκφράσεις του Αυτό, του Υπερεγώ και του Εγώ και είμαι βέβαιη ότι κάποιος θα το έχει κάνει πριν από μένα και, πιθανότατα, καλύτερα από εμένα. Για χάρη του επιχειρήματος όμως, ας πούμε πως η Carrie είναι ένα πλάσμα που κατευθύνεται από ωμή επιθυμία, αλλά ελέγχεται αυστηρότατα και ολοκληρωτικά από τη μητέρα της, με αποτέλεσμα η προσωπικότητα και τα θέλω της να καταπνίγονται. Η Sue, από την άλλη, είναι μια κοπέλα η οποία, παρότι έχει συναίσθηση του σωστού και του λάθους, δεν κάνει πάντα το σωστό -όπως στην περίπτωση της Carrie- και μετά αισθάνεται τύψεις γι' αυτό. Το ότι, μέχρι το τέλος, η μόνη που βγαίνει από την εμπειρία αυτή πιο ώριμη είναι η Sue συμβολίζει την τελική δόμηση του Εγώ (που συμβαίνει κατά την εφηβεία) ως μεσολαβητή ανάμεσα στο Αυτό και το Υπερεγώ. Αυτό γίνεται διπλά εμφανές από τη σημασία του αίματος (και συγκεκριμένα της έμμηνου ρύσης) στην ιστορία. Το Carrie ξεκινάει με την πρώτη περίοδο της Carrie White και ολοκληρώνεται με την περίοδο της Sue Snell, κλείνοντας, έτσι τον κύκλο. 

Γενικά, έχω την τάση να συμπαθώ κατεστραμμένους, παρείσακτους χαρακτήρες όπως η Carrie. Παρόλα αυτά, η κατάληξή της αποτρέπει τον αναγνώστη από το να την υποστηρίξει εκατό τους εκατό. Από την άλλη, όταν η Sue στα απομνημονεύματά της γράφει: "ήμασταν απλά παιδιά", ήθελα να βάλω τις φωνές και να της πω: "ναι, γιατί αυτό μας απαγορεύει να είμαστε, ω, δεν ξέρω...ανθρώπινοι ίσως"; Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι τους άξιζε να πεθάνουν, σημαίνει απλά ότι φέρθηκαν άθλια στην Carrie και δεν υπάρχει καμία δικαιολογία γι'αυτό. Φαντάζομαι πως αν, τελικά, δύο πράγματα θα έλεγα σε κάποιον έφηβο να κρατήσει από το βιβλίο αυτό θα ήταν πως α) η βία φέρνει βία και β) όλοι έχουν προβλήματα για τα οποία δεν ξέρεις τίποτα, so don't be a douche.

Το γεγονός πως, παρότι ήξερα εξαρχής τι θα γίνει, δεν βαρέθηκα καθόλου, λειτουργεί υπέρ του βιβλίου. Επιπλέον, παρότι γράφτηκε σαράντα χρόνια πριν για μια εποχή και κουλτούρα τελείως διαφορετική από τη δική μου, είχε πράγματα να μου πει και ένοιωσα πως με αφορούσε. Επομένως, πρόκειται για ένα θαυμάσιο, καινοτόμο για την εποχή του βιβλίο, το οποίο όμως διαβάζεται εξίσου ευχάριστα και σήμερα, χωρίς να χάνει ίχνος από τη δύναμή του και πετυχαίνει να είναι τρομακτικό με έναν τρόπο που δεν περιμένεις. Είναι τρομακτικό όχι εξαιτίας των μεταφυσικών πραγμάτων που συμβαίνουν, αλλά εξαιτίας των πολύ ρεαλιστικών πραγμάτων που συμβαίνουν (κακοποίηση από τη μητέρα, bullying κτλ). Με δύο λέξεις, συνίσταται ανεπιφύλακτα, ειδικά τώρα που έρχεται και Halloween.