Mercedes Lackey - The Black Swan

Ας ξεκινήσουμε, καταρχήν, από το ότι το βιβλίο αυτό δεν έχει καμία σχέση με την ομώνυμη ταινία του Darren Aronofsky, με πρωταγωνίστρια τη Natalie Portman. Επίσης, μιας που το πιάσαμε το θέμα, ας ξεκαθαρίσουμε ότι η Λίμνη των Κύκνων δεν είναι παραμύθι. Ποτέ δεν ήταν παραμύθι, ήταν ανέκαθεν μπαλέτο και απλά βασίστηκε, για την υπόθεσή του, σε διάφορα Ρωσικά παραμύθια. Με τη λογική αυτή, το The Black Swan δεν μπορεί να συμπεριληφθεί στις μεταφορές παραμυθιών, όπως, π.χ. το The Bloody Chamber and Other Stories της Angela Carter - το οποίο είναι, πιθανότατα, ό,τι καλύτερο μπορεί να βρει κάποιος στο συγκεκριμένο χώρο, παρόλο που η σειρά της Mercedes Lackey στην οποία ανήκει λέγεται Fairy Tales. Όπως και το έτερο βιβλίο της σειράς, το Firebird, έτσι και το The Black Swan είναι αυτοτελές. 

Για να πω και δυο λόγια για τη συγγραφέα, δεν είχα ξαναδιαβάσει τίποτα δικό της πριν από αυτό, γνώριζα όμως πως είμαι "μαθητεύσει" κοντά σε σπουδαία ονόματα του χώρου, όπως η Marion Zimmer Bradley, η Andre Norton και η C.J. Cherryh. Τώρα που το σκέφτομαι, ίσως και να είχα διαβάσει κάποιο διήγημά της στην ιστορική ανθολογία που εξέδιδε η Marion Zimmer Bradley, Sword and Sorceress, αλλά πάει καιρός και δεν θυμάμαι. Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για μια πολυγραφότατη συγγραφέα και, υποθέτω, ότι οποιοσδήποτε διαβάζει συστηματικά λογοτεχνία του φανταστικού θα βρεθεί μπροστά της αργά ή γρήγορα. 

Το The Black Swan, αν και θα περίμενε κανείς ότι θα επικεντρωνόταν στο χαρακτήρα της Odile, μας αφηγείται την ιστορία της Λίμνης των Κύκνων μέσα από τρεις διαφορετικές οπτικές γωνίες. Μία από αυτές ανήκει πράγματι στην Odile, ενώ οι υπόλοιπες δύο ανήκουν στο Siegfried και τη μητέρα του, Βασίλισσα Clothilde. Όταν ξεκινάει η ιστορία μας, βλέπουμε έναν Siegfried κακομαθημένο, αδιάφορο απέναντι στα αισθήματα των άλλων, ευθυνόφοβο και εγωιστή. Στην πορεία, ένα τραγικό γεγονός για το οποίο είναι υπεύθυνος θα τον αναγκάσει να αντιμετωπίσει την αλήθεια για τον εαυτό του και να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο φέρεται και βλέπει τον κόσμο γύρω του. Η Clothilde, από την άλλη, είναι μια άπληστη γυναίκα, που λατρεύει τη δύναμη και είναι διατεθειμένη να κάνει τα πάντα για να την κρατήσει - ακόμη και να σκοτώσει τον ίδιο της το γιο. Όσον αφορά την Odile, είναι μια ήσυχη, μελετηρή κοπέλα που το μόνο που επιθυμεί είναι να αποδειχτεί αντάξια της στοργής και της επιδοκιμασίας του πατέρα της, Βαρώνου von Rothbart. Ο von Rothbart αρέσκεται στο να βρίσκει γυναίκες που πρόδωσαν τους άντρες στη ζωή τους (πατέρες, συζύγους, αρραβωνιαστικούς κτλ.) και να τις τιμωρεί, μεταμορφώνοντάς τις σε κύκνους. Στο επίκεντρο των κύκνων βρίσκεται η Odette, μια όμορφη πριγκίπισσα, από την οποία εξαρτάται η σωτηρία όλου του κοπαδιού. 

Η πλοκή του βιβλίου ακολουθεί πολύ πιστά αυτήν του μπαλέτου, αν και έχουν προστεθεί, επίσης, αρκετά επιπλέον πράγματα. Αυτό που μου άρεσε ιδιαίτερα στο The Black Swan και το οποίο, ομολογώ, με εξέπληξε, ήταν ότι ούτε στιγμή δεν σκέφτηκα πως επρόκειτο για μια μεταφορά της Λίμνης των Κύκνων. Τόσο καλά δομημένο ήταν, τόσο καλή η απόδοσή του και τόσο στέρεη η ιστορία που, αν δεν ήξερα καλύτερα, θα έλεγα πως αυτό ήταν το πρωτότυπο και το μπαλέτο η μεταφορά. Κι αυτό είναι πολύ σπουδαίο πράγμα και δεν το λέω καθόλου αψήφιστα. 

Οι χαρακτήρες μου άρεσαν πάρα πολύ, καθώς επίσης και το πώς η συγγραφέας τους χτίζει σταδιακά. Σε αυτό βοηθάει το ότι χαρακτήρες όπως ο von Rothbart ή η Odette έρχονται σε επαφή με τον αναγνώστη μέσα από το πρίσμα της οπτικής ενός άλλου χαρακτήρα - εν προκειμένω της Odile. Για παράδειγμα, για την Odette δεν ξέρουμε απολύτως τίποτα σχεδόν μέχρι τα μέσα του βιβλίου. Μόνο όταν η Odile κι αυτή προσεγγίζουν η μία την άλλη αρχίζουμε να τη γνωρίζουμε σαν χαρακτήρα και να τη συμπαθούμε. Πέραν τούτου, όμως, τόσο οι πρωταγωνιστές όσο και και δευτερεύοντες χαρακτήρες παρουσιάζουν ενδιαφέρον και προσθέτουν αληθοφάνεια και βάθος στην ιστορία. Να σχολιάσω, στο σημείο αυτό, ότι το The Black Swan είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα του πώς μπορεί να γράψει κανείς ενδιαφέροντες και πολυδιάστατους γυναικείους χαρακτήρες που να μην είναι καθόλου κλισέ, μέσα σε έναν κόσμο που είναι, κατά βάση, μισογυνιστικός. Τόσο η Odette όσο και η Odile, αλλά και η Trinka ή η Honoria ή ακόμη και η ίδια η Clothilde, αποτελούν παραδείγματα τέτοιων χαρακτήρων σε ένα πλαίσιο το οποίο είναι όχι μόνο ανδροκρατούμενο αλλά και βαθιά θρησκευόμενο - κάτι το οποίο, προφανώς, αποτελεί πρόβλημα για τη μάγισσα, Odile, και την Odette που κατά τη διάρκεια της μέρας είναι κύκνος. Και ο von Rothbart είναι εξαιρετικός villain, χειριστικός, σκληρός, έξυπνος και εκδικητικός, έχει τη δική του αντίληψη του κόσμου και, παρόλο που ποτέ δεν μαθαίνουμε γιατί ακριβώς έκανε ό,τι έκανε, μυαλό έχουμε, πρόσθεση ξέρουμε και μπορούμε να υποθέσουμε πόσο κάνει 1+1. 

Η γραφή της Lackey με τράβηξε από την πρώτη σελίδα και, πραγματικά, με ρούφηξε. Διατηρεί την παραμυθική ατμόσφαιρα απόλυτα, δίνοντας ταυτόχρονα βάθος στην ιστορία. Αυτό δεν σημαίνει πως το The Black Swan είναι ανάλαφρο βιβλίο ή παιδικό ή οτιδήποτε παρόμοιο. Όχι, έχει τη σκοτεινιά του στα σημεία που χρειάζεται, έχει τη δόση του από κυνισμό και ειρωνεία, όμως κατά βάση παραμένει ένα εξαιρετικά γραμμένο fantasy βιβλίο. Γενικά αυτή τη μανία απομυθοποίησης του μυθικού που έχει πιάσει όλη σχεδόν τη μοντέρνα λογοτεχνία του φανταστικού δεν την καταλαβαίνω. Ή μάλλον την καταλαβαίνω, απλά δεν την ασπάζομαι. Εγώ προσωπικά, δεν θέλω τα πάντα να είναι "σκοτεινά" και "ρεαλιστικά". Αν ήθελα ρεαλισμό θα διάβαζα κάτι άλλο, όχι φανταστικό. Αυτή όμως είναι μια συζήτηση για κάποια άλλη στιγμή. Το The Black Swan το συστήνω ανεπιφύλακτα και, ειδικά αν είστε λάτρεις του συγκεκριμένου μπαλέτου, θα το απολαύσετε όσο δεν φαντάζεστε.