Κωνσταντίνος Κέλλης - Νεκρή Γραμμή

Δεν πάει πολύς καιρός από τότε που έγραφα για το πρώτο βιβλίο του Κωνσταντίνου Κέλλη, τη συλλογή διηγημάτων με τίτλο Το Φως Μέσα Μου. Πρόσφατα κυκλοφόρησε το δεύτερο βιβλίο του -και πρώτο του μυθιστόρημα, η Νεκρή Γραμμή. Ξεκινώντας από κάποια πιο επιφανειακά ίσως, αλλά πολύ ουσιαστικά θέματα, θα ήθελα να σχολιάσω τα εξής δύο πράγματα: πρώτον, την ποιότητα της έκδοσης, με το εξώφυλλο να είναι μοντέρνο και πλήρως αντιπροσωπευτικό του βιβλίου από τη μία και αρκετά γενικό ώστε και να μην προδίδει στοιχεία της πλοκής και να είναι προσιτό στο ευρύ κοινό από την άλλη και, δεύτερον, το γεγονός ότι στα μεγάλα βιβλιοπωλεία όπου έτυχε να το δω ήταν πάντα εύκολα προσβάσιμο και πολύ φανερά τοποθετημένο στις νέες κυκλοφορίες και σε ράφια τα οποία δεν θα κοιτάξουν μόνο οι φανατικοί οπαδοί του τρόμου, αλλά οι πάντες. Ειδικά αυτό το τελευταίο με χαροποιεί ιδιαίτερα διότι δείχνει μια σωστή προώθηση από την πλευρά τόσο του εκδοτικού όσο και των εκάστοτε βιβλιοπωλείων που δεν το έχουν καταχωνιασμένο κάπου, όπως συχνά γίνεται με την ελληνική λογοτεχνία είδους. Για πάμε να δούμε, όμως, πιο αναλυτικά και τα του βιβλίου.

Ο Σταμάτης Κόκκινος είναι πρώην αστυνομικός και βασανίζεται από τύψεις για το θάνατο της γυναίκας της ζωής του. Ο Ιεροκλής είναι ιδιωτικός ερευνητής και το σπασμένο τηλέφωνο που έχει στο βάθος της αποθήκης του χτυπάει καμιά φορά τα βράδια, παρόλο που δεν είναι συνδεδεμένο πουθενά. Η Ράνια είναι ζωγράφος που βρίσκει την έμπνευσή της σε εφιάλτες δικούς της και ξένους. Όταν ο Ιεροκλής προσεγγίζει το Σταμάτη για να συνεργαστούν, οι ζωές των τριών τους θα μπλεχτούν σε μια ιστορία θανάτου, οικογενειακών μυστικών, εκδίκησης και φαντασμάτων. Η Νεκρή Γραμμή είναι ένα βιβλίο μεταφυσικού τρόμου που διαδραματίζεται στη σύγχρονη Θεσσαλονίκη κι είναι γεμάτο βία, ερωτισμό, αίμα και σκοτάδι.

Διάβασα πολλά πράγματα γι' αυτό το βιβλίο πριν το πιάσω στα χέρια μου και με τα περισσότερα απ' αυτά συμφωνώ. Υπάρχει, όμως, ένα στο οποίο θα σταθώ και με το οποίο διαφωνώ κάθετα. Σχετίζεται με το κατά πόσον η Νεκρή Γραμμή διαθέτει στοιχεία νουάρ μυθιστορήματος. Καταρχήν, να κάνουμε ένα σύντομο σημειολογικό διαχωρισμό: υπάρχει το harboiled fiction και υπάρχει και το noir fiction. Αυτά τα δύο σχετίζονται πολύ μεταξύ τους, με τη διαφορά ότι στο noir fiction ο πρωταγωνιστής δεν είναι ντετέκτιβ (όπως στο hardboiled fiction) αλλά κάποιος ο οποίος προσεγγίζει την -αστυνομική- υπόθεση από διαφορετική πλευρά: μπορεί να είναι θύμα, θύτης ή ύποπτος. Τα κοινά σημεία που έχουν και τα δύο είδη, βέβαια, είναι ότι αγγίζουν ζητήματα σχετικά με τον υπόκοσμο, το οργανωμένο έγκλημα και τη διαφθορά σε διάφορα επίπεδα (των πολιτικών, των αστυνομικών, του Τύπου κτλ.). Η Νεκρή Γραμμή δεν αγγίζει τίποτε από όλα αυτά και, παρόλο που υπάρχει μυστήριο, το βιβλίο είναι ξεκάθαρα τρόμου. Το να χαρακτηρίζεται ως κάτι λιγότερο από αυτό μειώνει τόσο το ίδιο το έργο -γιατί υπονοεί πως χρειάζεται να πλασαριστεί ως κάτι άλλο από αυτό που είναι προκειμένου να πουλήσει- όσο και τον αναγνώστη που έχει έστω μισή ιδέα από αστυνομική λογοτεχνία. 

Οι χαρακτήρες είναι καλοδουλεμένοι, τρισδιάστατοι και πειστικοί, παρότι είναι αρκετά αρχετυπικοί στο σύνολό τους. Έχουμε, δηλαδή, τον κατεστραμμένο από τις τύψεις, νεαρό πρωταγωνιστή με τον οποίο θα ταυτιστεί ο αναγνώστης, έχουμε τον κυνικό μπάσταρδο, μεγαλύτερο σε ηλικία ντετέκτιβ που θα τον τραβήξει από το βούρκο με πολλές δόσεις χιούμορ και tough love κι έχουμε και την γκοθού, αμφιφυλόφιλη καλλιτέχνιδα με daddy issues. Αλλά δουλεύει. Οι διάλογοί τους είναι ρεαλιστικοί, το χιούμορ είναι πολύ καλογραμμένο και παρόλο που δεν υπήρχε πουθενά ένας ήρωας που να με κάνει να τον αγαπήσω, ομολογώ πως, με τον τρόπο τους, μου ήταν όλοι συμπαθείς. 

Η πλοκή είναι καλή, ρέει σωστά, είναι καλά δομημένη και μεταβαίνει αποτελεσματικά από το παρόν στο παρελθόν κι από τον πραγματικό κόσμο σε αυτόν των ονείρων. Οι εξελίξεις μου φάνηκαν αρκετά προβλέψιμες, σε γενικές γραμμές, αλλά αυτό δεν το θεωρώ απαραίτητα κακό. Γενικά, η άποψή μου για τις -πολυφορεμένες, πια- ανατροπές είναι η εξής: πάρε μια ιστορία με ανατροπή. Στέκεται χωρίς αυτήν; Εξακολουθεί να είναι καλή ιστορία ακόμη κι αν δεν υπάρχει το στοιχείο του απρόβλεπτου; Τότε έχεις μια ιστορία που αξίζει. Η Νεκρή Γραμμή είναι μια τέτοια ιστορία, με την έννοια πως, ενώ δεν με εξέπληξε απολύτως τίποτα, απόλαυσα τρομερά την ανάγνωσή της παρόλα αυτά κι αυτό στα μάτια μου αξίζει περισσότερο. 

Η γραφή και η ατμόσφαιρα είναι τα μεγαλύτερα συν του βιβλίου, μάλλον. Ο Κωνσταντίνος Κέλλης ξέρει να γράφει και το δείχνει με κάθε του έργο. Ξέρει να στήνει ατμόσφαιρα, ξέρει να κορυφώνει την αγωνία και ξέρει να χρησιμοποιεί τη γλώσσα μοντέρνα μεν, με μαεστρία δε - κάτι που αρκετές φορές μου έχει λείψει από τον ελληνικό τρόμο. Κάθε πρόταση της Νεκρής Γραμμής σε πείθει πως διαβάζεις ένα μυθιστόρημα γραμμένο από επαγγελματία και όχι ερασιτέχνη και ούτε στιγμή δεν σκέφτεσαι "αυτό είναι ένα καλό βιβλίο τρόμου για τα ελληνικά δεδομένα". Το τελευταίο σκέλος της πρότασης δεν σου περνάει καν από το μυαλό και το μόνο που σου μένει είναι "αυτό είναι ένα καλό βιβλίο τρόμου". Στα θετικά βάζω το πόσο εύκολα διαβάζεται, νομίζω ότι το τέλειωσα, κυριολεκτικά, μέσα σε μια μέρα. Δεν θες να το αφήσεις, σε τραβάει και, επειδή ακριβώς ο βερμπαλισμός και η φανφάρα λείπουν από τη γραφή, δεν σε κουράζει καθόλου. 

Τελικός απολογισμός; Ένα πολύ καλογραμμένο βιβλίο μεταφυσικού τρόμου, απολαυστικό, ευκολοδιάβαστο, που πιστεύω ότι θα αρέσει σε κάθε αναγνώστη.