Laini Taylor - Daughter of Smoke and Bone

Μερικές φορές η επιλογή ενός βιβλίου εξαρτάται από πολύ απλά πράγματα. Ένας τίτλος και μια περίληψη που σε τραβάνε για κάποιον ανεξήγητο λόγο, ένα όμορφο εξώφυλλο μπορεί συχνά να είναι πιο αποτελεσματικά από την προτροπή ενός φίλου ή μια καλή κριτική. Τέτοια περίπτωση ήταν για μένα το βιβλίο της Laini Taylor, "Daughter of Smoke and Bone". Η ίδια η συγγραφέας ήταν κόρη στρατιωτικού, με πολλά ταξίδια και μετακινήσεις στη ζωή της, είναι μητέρα και η ίδια και τα μαλλιά της έχουν ένα εξίσου απίθανο χρώμα με αυτά της ηρωίδας της. Το "Daughter of Smoke and Bone" δεν είναι το πρώτο της μυθιστόρημα, είναι όμως το πρώτο μιας τριλογίας, της οποίας μέχρι στιγμής έχουν κυκλοφορήσει τα δύο πρώτα μέρη -το δεύτερο τιτλοφορείται "Days of Blood and Starlight" και κυκλοφόρησε σχετικά πρόσφατα. Το βιβλίο έχει γνωρίσει μεγάλη επιτυχία και έχει ήδη μεταφραστεί και εκδοθεί σε πολλές χώρες του εξωτερικού. Κυκλοφορεί και στα ελληνικά, από τις εκδόσεις Πατάκη, με τον απαράδεκτο τίτλο "Άγγελος + Δαίμονας" και ένα γενικόλογο εξώφυλλο με μια κοπέλα χωρίς τίποτα το χαρακτηριστικό επάνω της. Θέλω να κάνω μια παύση στο σημείο αυτό προτού προχωρήσω στην κριτική του βιβλίου. 

Ας εξετάσουμε για δύο λεπτά τα δύο εξώφυλλα. Τίτλος αγγλικής έκδοσης: "Daughter of Smoke and Bone", γραμμένο πλάγια και με γραμματοσειρές επιλεγμένες κατάλληλα ούτως ώστε να ανταποκρίνονται στην παραμυθένια και ταυτόχρονα σκληρή πραγματικότητα του φανταστικού κόσμου τον οποίο καλούνται να αντιπροσωπεύσουν. Κοιτάξτε το. Καλλιγραφικά, όμορφα, μικρά γράμματα εναλλάσσονται με σκληρά, κεφαλαία, αυστηρά γράμματα. Κηλίδες και σβησίματα πάνω στη γραμματοσειρά μας φέρνουν στο μυαλό αίμα και καπνό, ακριβώς όπως πρέπει. Ο ίδιος ο τίτλος είναι ένα μυστήριο  που ο αναγνώστης καλείται να λύσει διαβάζοντας το βιβλίο. Προφανώς αναφέρεται στην ηρωίδα μας, όμως γιατί είναι κόρη καπνού και οστών; Τι είναι ο καπνός; Τι είναι τα οστά στα οποία αναφέρεται; Πάμε και στο υπόλοιπο εξώφυλλο. Μια νεαρή κοπέλα με μάσκα. Η μάσκα έχει έντονο μπλε χρώμα, ενώ η υπόλοιπη φωτογραφία είναι ασπρόμαυρη. Ως εκ τούτου, η μάσκα γίνεται το επίκεντρο της εικόνας και το χρώμα της φέρνει αμέσως στο μυαλό την περιγραφή της πρωταγωνίστριας: τα μαλλιά της έχουν έντονο μπλε χρώμα, σαν τα φτερά του παγονιού. Διαβάζοντας το βιβλίο, η επιλογή της συγκεκριμένης εικόνας ως εξωφύλλου αρχίζει να αποκτά ακόμη μεγαλύτερο νόημα -στο οποίο δεν μπορώ δυστυχώς να αναφερθώ χωρίς να χαλάσω μία από τις μεγαλύτερες αποκαλύψεις της πλοκής. Τα πάντα σ'αυτό το εξώφυλλο έχουν λόγο ύπαρξης και σχετίζονται, με κάποιον τρόπο, με το βιβλίο και την πλοκή του. Κοιτάξτε τώρα την εικόνα στα δεξιά σας. Τίτλος ελληνικής έκδοσης: "Άγγελος + Δαίμονας". Εκτός από το απαίσιο "+" που το κάνει να μοιάζει με μαθηματική εξίσωση, ο τίτλος αυτός μου χαλάει την απόλαυση της ιστορίας, σερβίροντάς μου ένα spoiler προτού καν ανοίξω το βιβλίο! Η γραμματοσειρά είναι απαίσια και η διαφορά στα χρώματα (λευκό-γαλάζιο), αμέσως βάζει τον αναγνώστη στη διαδικασία να συνδέσει τη λέξη άγγελος με το φως και τη λέξη δαίμονας με το σκοτάδι, ενώ η ουσία της ιστορίας έγκειται στο αντίθετο ακριβώς: ότι καλό και κακό υπάρχουν παντού, σε κάθε φυλή και κανείς δεν γεννιέται στο φως ή το σκοτάδι, μόνο το μαθαίνει. Η λευκή φιγούρα της απροσδιόριστης γυναίκας δεν λέει τίποτα για το μυθιστόρημα που κρατάω στα χέρια μου και θα μπορούσε κάλλιστα να ταιριάξει σε ένα αστυνομικό, σε μια ιστορία τρόμου ή ακόμη και στις "Μάγισσες της Σμύρνης". Το κόκκινο του φτερού μοιάζει τελείως αταίριαστο και εμβόλιμο με την υπόλοιπη εικόνα. Τίποτα σε αυτό το εξώφυλλο δεν έχει σχέση με το βιβλίο, ούτε μου προκαλεί την περιέργεια να ξετυλίξω την ιστορία που η Laini Taylor θέλει να μου αφηγηθεί. Με λίγα λόγια και για να κλείσω την παρένθεση αυτή που κατέληξε μεγαλύτερη από όσο φανταζόμουν. Ένα βιβλίο δεν είναι μόνο η ιστορία που έχει μέσα του. Ο σχεδιασμός εξωφύλλου είναι τέχνη και management και οφείλει να ανταποκρίνεται στο προϊόν που πουλάει (δηλαδή...το περιεχόμενο του βιβλίου). Επίσης, ο συγγραφέας, ο άνθρωπος που οραματίστηκε αυτή την ιστορία κι έκατσε και κατέθεσε την ψυχή του στο χαρτί για τη δική μας τέρψη, έδωσε τον τίτλο αυτό για κάποιο λόγο. Από τη στιγμή που δεν έχουμε να κάνουμε με έναν τίτλο αμετάφραστο στα ελληνικά, απαιτώ η μεταφορά του να ανταποκρίνεται στο όραμα του δημιουργού και να μην είναι κάτι γενικό κι αόριστο που θα μπορούσε να ταιριάξει σε δεκάδες χιλιάδες άλλες ιστορίες. 

Στα του βιβλίου, τώρα. Η ηρωίδα μας είναι η Karou, μια νεαρή φοιτήτρια τέχνης στην Πράγα με μπλε μαλλιά, τα οποία δεν βάφει σ'αυτό το χρώμα, και μια παράλληλη ζωή. Πέρα από την καθημερινότητά της στο κολέγιο όπου σπουδάζει, η Karou είναι ταυτόχρονα το "παραπαίδι" του Brimstone, ενός πλάσματος με τερατόμορφη όψη που διατηρεί ένα μαγαζί στο οποίο ανταλλάσσει ευχές με δόντια κάθε είδους. Τη στέλνει σε θελήματα και αγοραπωλησίες για λογαριασμό του και είναι, επίσης, ό,τι πιο κοντινό διαθέτει στην έννοια του πατέρα. Η Karou είναι όμορφη, ταλαντούχα, δυναμική, γνωρίζει πολεμικές τέχνες και μιλάει 26 γλώσσες -τις 25 από τις οποίες απέκτησε ως δώρα από τον Brimstone μέσω ευχών. Το μόνο πρόβλημα είναι ότι δεν γνωρίζει τίποτα για την καταγωγή της και το ποια είναι ούτε πώς βρέθηκε στη φύλαξη του Brimstone. Αισθάνεται κενή, σαν κάτι να της λείπει, όμως της είναι αδύνατο να προσδιορίσει τι ακριβώς είναι αυτό. Όταν καψίματα στο σχήμα χεριού κάνουν την εμφάνισή τους στις πόρτες που οδηγούν στο μαγαζί του Brimstone ανά τον κόσμο κι ένας άγγελος της επιτίθεται στο Marrakesh, η ζωή της Karou περιπλέκεται ακόμη περισσότερο. 

Οι δύο πρωταγωνιστικοί χαρακτήρες, η Karou και ο Akiva είναι θαυμάσιοι. Τρισδιάστατοι και αληθινοί, με αισθήματα και αντιδράσεις που πείθουν απόλυτα τον αναγνώστη. Η μεταξύ τους έλξη δεν είναι κάποιο φτηνό, εφηβικό ρομάντζο, αλλά κάτι δυνατό και άγριο που απειλεί να τους κατασπαράξει ή να τους ανυψώσει, αυτούς κι ολόκληρο τον κόσμο μαζί τους. Η Laini Taylor, με την όμορφη γραφή της, αποτυπώνει στις σελίδες της ωμό συναίσθημα και πόθο και ελπίδα, τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο. Οι δευτερεύοντες χαρακτήρες διαφέρουν όλοι μεταξύ τους, είναι διακριτοί και αναδεικνύουν τόσο τους ήρωες τους οποίους πλαισιώνουν, όσο και τη σκληρότητα του σύμπαντος που στήνει η Taylor. Και, το σημαντικότερο, ο αναγνώστης μπορεί ανά πάσα στιγμή να φανταστεί πώς θα αντιδρούσαν και γιατί, ακόμη και σε περιπτώσεις όπου δεν γνωρίζει ολόκληρη την ιστορία τους. 

Η πλοκή, στον πυρήνα της, είναι κλασική: μια ιστορία Ρωμαίου και Ιουλιέτας, όπου αντί για εχθρικές οικογένειες έχουμε εχθρικές φυλές. Ωστόσο, ο τρόπος με τον οποίο τη στήνει η Taylor και οι προσθήκες της εδώ κι εκεί, οι φανταστικές πινελιές που είναι απόλυτα δικές της, δίνουν σ'αυτήν την παλιά ιστορία καινούρια πνοή. Εδώ, κυρίες και κύριοι, έχουμε ένα υποδειγματικό παράδειγμα του πώς μπορεί κάποιος να εμπνευστεί από ένα ήδη υπάρχον έργο για να φτιάξει κάτι νέο και πρωτότυπο. Αυτό το οποίο θα μπορούσε κάποιος να χαρακτηρίσει ως αρνητικό στο κομμάτι της πλοκής είναι ότι, προς το τέλος, όπου η Karou μαθαίνει την αλήθεια για την καταγωγή της, η ιστορία παύει να περιστρέφεται γύρω από το παρόν και το μέλλον και περιστρέφεται γύρω από το παρελθόν. Φυσικά, αυτά τα flashbacks είναι πολύτιμα καθώς μας δίνουν σημαντικά στοιχεία για τον κόσμο και τους χαρακτήρες, όμως δεν προχωρούν την πλοκή. Προσωπικά, αυτό δεν μου φάνηκε άσχημο, μιας και η προϊστορία παρουσιάζει εξίσου μεγάλο ενδιαφέρον με την ιστορία. 

Η γραφή είναι πανέμορφη, λυρική, αλλά χωρίς να το παρακάνει, με όμορφο χιούμορ, αλλά χωρίς να το παρακάνει και υπέροχες -υπέροχες, όμως- περιγραφές. Για την ακρίβεια, οι περιγραφές είναι τόσο υπέροχες που με έκαναν να θέλω να ταξιδέψω στην Πράγα το συντομότερο δυνατό, δημιούργησαν μια εικόνα στη φαντασία μου για την πόλη τόσο δυνατή όσο αυτή που μου είχαν δημιουργήσει το "Interview with the Vampire" και το "Lost Souls" για τη Νέα Ορλεάνη. Η Laini Taylor πλέκει αριστοτεχνικά το παραμυθένιο και το μαγικό με τη βιαιότητα του πολέμου και τη μισαλλοδοξία, την ακραία απελπισία με την ακραία ελπίδα κι όλα αυτά με τρόπο που να μοιάζουν τόσο εύκολα και αβίαστα, λες κι οι λέξεις απλά ξεχείλιζαν από μέσα της κι αυτή τις έγραφε. Δεν είναι κάτι που λέω συχνά, όμως αυτό είναι ένα βιβλίο στο οποίο δεν θα άλλαζα ούτε μια λέξη. 

Είναι ένα βιβλίο που θα αλλάξει το είδος; Όχι. Είναι ένα βιβλίο που έφερε καινοτομίες; Όχι. Είναι ένα βιβλίο που αναλώνεται σε μια ερωτική ιστορία; Επίσης όχι. Είναι ένα βιβλίο που προσπαθεί να πει κάτι βαθύτερο και σημαντικότερο; Ναι, θα έλεγα πως ναι. Ίσως να είναι κάτι που έχει ξαναειπωθεί στο παρελθόν, αλλά αυτό δεν μειώνει απαραίτητα την αξία του.  Άλλωστε, δεν χρειάζεται κάθε καλό βιβλίο να προσφέρει κάτι νέο στο genre. Σίγουρα, το "Daughter of Smoke and Bone" είναι ένα μυθιστόρημα που δεν σε κοροϊδεύει και μπορείς να το απολαύσεις, ακόμη και να το αγαπήσεις, αν του επιτρέψεις να σε τραβήξει στον κόσμο του.